5. sınıf geometrik şekiller
Çokgenler
- En az üç doğru parçasının birer uçları ortak olacak şekilde birleştirilmesi ile oluşan kapalı şekle çokgen denir.
- Çokgenler kenar sayısına göre üçgen , dörtgen , beşgen ... gibi isimlenir.
- Çokgeni oluşturan doğru parçalarına kenar , kenarların birleştiği noktaya köşe denir.
- Kenarlar arasında olan ve çokgenin içinde kalan açılara iç açılar denir.
- Çokgenlerde komşu olmayan iki köşeyi birleştiren doğru parçasına köşegen denir.
Yukarıdaki siyah çizgili şekiller çokgendir.Bunlar sıra ile altıgen , üçgen , dörtgen , beşgen ve sekizgendir.
Mavi çizgili şekil ise çokgen değildir.Çünkü bu bir kapalı şekil değildir.
Üçgenler
Açılarına göre 3 çeşit üçgen vardır.
- Dar açılı üçgen : Tüm açıları dar açı olan üçgene dar açılı üçgen denir.
- Dik açılı üçgen : Bir açısı dik açı kalan iki açısı dar açı olan üçgene dik açılı üçgen denir.
- Geniş açılı üçgen : Bir açısı geniş açı kalan iki açısı dar açı olan üçgene geniş açılı üçgen denir.
Kareli kağıtta üçgenin iki kenarı birimkarelerin kenarlarına çakışık ise bu kenarlar dik açı oluşturur.Aşağıdaki 4 üçgende dik açılı üçgendir.
Noktalı kağıtta da üçgenin iki kenarı üst üste ve yan yana noktalar üzerinde ise bu kenarlar dik açı oluşturur.Aşağıdaki 4 üçgende dik açılı üçgendir.
Dar açılı üçgenler
Geniş açılı üçgenler
Eğer üçgen düz bir kağıt çizili ise o zaman bir kağıdın köşesi , gönye veya açıölçer yardımı ile açının dik olup olmadığını ölçebilirsiniz.
Kenar uzunluklarına göre üçgenler
- Eşkenar üçgen
- Tüm kenar uzunlukları aynı olan olan üçgene eşkenar üçgen denir.
- Eşkenar üçgenin tüm açıları 60o dir.
- Eşkenar üçgen sadece dar açılı üçgendir.
- İkizkenar üçgen
- İki kenarının uzunlukları eşit olan üçgene ikizkenar üçgen denir.
- İkizkenar üçgende eşit kenarların diğer kenar ile oluşturdukları açı ölçüleri eşittir.
- İkizkenar üçgen dar açılı üçgen olamaz.Ya geniş açılıdır yada dik açılıdır.
- Çeşitkenar üçgen
- Her kenarı farklı uzunlukta olan üçgene çeşitkenar üçgen denir.
- Çeşitkenar üçgen dar , dik veya geniş açılı üçgen olabilir.
Eşkenar üçgenler İzometrik kağıtta iki nokta arası uzaklıklar eşittir.Bu yüzden aşağıdaki üç üçgen eşkenar üçegendir.Kenar uzunlukları sırası ile 1 , 2 ve 3 birimdir.
İkizkenar üçgenler
Çeşitkenar üçgenler
Dörtgenler
Tüm dörtgenlerin ortak özellikleri
- 4 kenar , 4 köşe ve 4 açı vardır.
- Açı ölçülerinin toplamı 360o dir.
- 2 köşegen vardır.
Dikdörtgen ile ilgili bazı temel bilgiler.
- 4 kenar , 4 köşe , 4 açı vardır.
- Karşılıklı kenarları paralel ve eşit uzunluktadır.
- Tüm açı ölçüleri 90o ve açılarının toplamı 360o dir.
- 2 köşegeni vardır ve bunların uzunlukları eşittir.(Yeşil çizgiler)
- Köşegenler birbirini ortalar.
- Köşegenler dikdörtgeni iki eş parçaya ayırır.
Kare ile ilgili bazı temel bilgiler.
- 4 kenar , 4 köşe , 4 açı vardır.
- Tüm kenar uzunlukları eşittir
- Karşılıklı kenarları paraleldir.
- Tüm açı ölçüleri 90o ve açılarının toplamı 360o dir.
- 2 köşegeni vardır ve bunların uzunlukları eşittir.(Yeşil çizgiler)
- Karenin köşegeni köşenin açısını ortalar.Köşegen ile kenarlar arasındaki açı 45o dir.
- Köşegenler birbirini ortalar.
- Köşegenler birbirini dik keser.
- Köşegenler dikdörtgeni iki eş parçaya ayırır.
Paralelkenar ile ilgili bazı temel bilgiler.
- 4 kenar , 4 köşe , 4 açı vardır.
- Karşılıklı kenarları paralel ve eşit uzunluktadır.
- Karşılıklı açı ölçüleri eşittir.
- Dört açı ölçüsünün toplamı 360o dir.
- Bir açının ölçüsü ile yanındaki açının ölçüsünün toplamı 180o dir.
- 2 köşegenin uzunlukları eşit değildir.
- Köşegenler birbirini ortalar.Yani |DE| = |EB| , |AE| = |EC| , |FJ| = |JH| , |IJ| = |JG|
- Köşegenler paralelkenarı iki eş parçaya ayırır.
Eşkenar dörtgen ile ilgili bazı temel bilgiler.
- 4 kenar , 4 köşe , 4 açı vardır.
- Tüm kenarları eşit uzunluktadır.
- Karşılıklı kenarları paraleldir.
- Karşılıklı açı ölçüleri eşittir.
- Dört açı ölçüsünün toplamı 360o dir.
- 2 köşegenin uzunlukları eşit değildir.
- Köşegenler birbirini ortalar.
- Köşegenler birbirini dik keser.
- Köşegen köşenin açısını iki eş parçaya ayırır.Köşegen ile kenarlar arasındaki açı ölçüleri eşittir.
- Köşegenler eşkenar dörtgeni iki eş parçaya ayırır.
Yamuk ile ilgili bazı temel bilgiler.
- 4 kenar , 4 köşe , 4 açı vardır.
- Karşılıklı kenar çiftlerinden en az bir tanesi paraleldir.Yukarıdaki şekilde aynı renkli okların işaret ettiği kenarlar paraleldir.
- Dört açı ölçüsünün toplamı 360o dir.
- 2 köşegenin uzunlukları eşit değildir.
- Köşegenler yamuğu iki eş parçaya AYIRMAZ.
Üçgen dörtgen iç açıları
Üçgenin iç açılarını hesaplama
- Bir üçgenin üç iç açısının toplamı 180o dir.
- Eşkenar üçgende tüm açılar 60o dir.
- İkizkenar üçgende ise eşit olmayan kenarla yapılan iki açının derecesi eşittir.
Yukarıdaki ABC üçgeni ikizkenar üçgendir.B açısı ile C açı ölçüleri eşittir.180 - (70 + 70) işlemi ile A açısının ölçüsü 40 o olarak bulunur.
Dörtgenin iç açılarını hesaplama
- Bir dörtgenin 4 iç açısının toplamı 360o dir.
- Kare ve dikdörtgende tüm açıları 90o dir.
- Paralelkenar ve eşkenar dörtgende karşılıklı açı ölçüleri eşittir.
Soru
Yukarıdaki EFGH paralel kenarının EHG açısının ölçüsü 80o olduğuna göre FGH açı ölçüsü nedir?
- Paralelkenarda karşılıklı açı ölçüleri eş ve dört açı ölçüsü toplamı 360o dir.
- EHG ile EFG ölçüleri eşit olduğundan toplamları 80 + 80 = 160 o olur.
- 360 - 160 işlemi ile FEH ile FGH açı ölçüleri toplamı 200o olarak bulunur.
- 200 ÷ 2 işlemi ile de sorunun cevabı 100o olarak bulunur.
Soru
Yukarıdaki MNOP paralel kenarının MNO açısının ölçüsü 60o olduğuna göre PMN açı ölçüsü nedir?
- Eşkenar dörtgende karşılıklı açı ölçüleri eş ve dört açı ölçüsü toplamı 360o dir.
- MNO ile MPO ölçüleri eşit olduğundan toplamları 60 + 60 = 120 o olur.
- 360 - 120 işlemi ile PMN ile PON açı ölçüleri toplamı 240o olarak bulunur.
- 240 ÷ 2 işlemi ile de sorunun cevabı 120o olarak bulunur.